Ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede ni ayika agbaye boya ti nkọju si tabi yoo ṣeese koju awọn ipa kikun ti iyipada oju-ọjọ. South America, ile si odo keji ti o tobi julọ ati ibiti oke ti o gunjulo julọ ni agbaye, ṣe apẹẹrẹ oniruuru ti ibi ati awọn ilẹ-aye adayeba ti o jẹbi ti ilẹ, okun, ati igbesi aye omi ati ṣẹda agbegbe oniruuru fun awọn ohun alumọni alãye. Sibẹsibẹ, awọn iṣoro ti kọnputa naa dojukọ jẹ ọpọ-pupọ - lati awọn ọran hydrometeorological, aginju ibigbogbo, ati ipagborun igbona, si pipadanu ipinsiyeleyele, ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede n kọ ẹkọ lati ni ibamu si agbegbe iyipada. Eyi ni awọn ọran ayika 5 ti o ga julọ ni South America.
-
5 Awọn ọran Ayika ni South America
1. Ipagborun
A mọ bi ọkan ninu awọn ọran ayika ti o tobi julọ ti igbesi aye wa, iṣoro ipagborun ti n tẹsiwaju lati yọyọ Awọn igbo Amazon ti Brazil. Ṣugbọn agbegbe yii kii ṣe ọkan nikan ti o dojukọ awọn abajade ti iyipada oju-ọjọ anthropogenic. Gran Chaco, igbo ẹlẹẹkeji ti kọnputa naa, ti wa labẹ titẹ idapọmọra lati ipagborun. Igbó ìbílẹ̀ onígbẹ̀ẹ́gbẹ́ náà, tí ó gùn lé ní mílíọ̀nù kìlómítà jákèjádò Argentina, Paraguay, àti Bolivia, ti pàdánù. diẹ ẹ sii ju idamarun ti awọn igbo rẹ (ni ayika 140,000 square kilomita tabi 54,000 square miles) lati 1985. Yato si awọn abajade ayika, ipagborun ni agbegbe Gran Chaco n ṣe idẹruba igbesi aye ti awọn ode-ode abinibi. Gẹgẹbi Igbimọ Idaabobo Awọn orisun Adayeba, 27 si 43% ti ilẹ ni Perú, Bolivia, Chile, ati Ecuador ni ipadanu igbo ti o gbilẹ.
Ipagborun ni a mọ lati mu iyipada oju-ọjọ pọ si nipa gbigbejade carbon dioxide diẹ sii sinu oju-aye, fifi titẹ sii lori ẹranko ati iru ọgbin. Ni agbegbe Gran Chaco ni pato, idinku nla ti wa ninu nọmba awọn eya, pẹlu South America Jaguar ati Armadillo Hairy ikigbe.
Lakoko ti ọpọlọpọ awọn igbese n gba lati dena ati yanju ọran naa, ọpọlọpọ awọn ẹgbẹ ti wa lati ṣe maapu ati loye ibajẹ aye ti o fa nipasẹ ipagborun.
Lanloss ise agbese, ti a ṣepọ nipasẹ Ile-ẹkọ giga Ca 'Foscari ni Venice, Italy, ni ero lati ya aworan iwọn ipagborun nipa lilo awọn aworan satẹlaiti ati iwadi awọn ipa rẹ lori awọn agbegbe agbegbe. Dokita Tamar Blickstein, ẹniti o ṣe itọsọna iṣẹ naa, ni ero lati ṣepọ awọn aworan satẹlaiti ati awọn ero eniyan ni irisi itan-akọọlẹ itan, pẹlu ireti lati ni imọ nipa ipagborun ni agbegbe Gran Chaco ati kọ ẹkọ siwaju si awọn agbegbe agbegbe. ṢẸṢẸ, iṣẹ akanṣe miiran ti o pari ni ọdun 2021, ti o ṣe inawo nipasẹ Ile-ẹkọ giga ti Bern ni Switzerland, ṣe iwadi awọn ibaraenisepo agbara laarin imọ-ẹrọ, ayika, ati awọn ifosiwewe eto-ọrọ ati ipa wọn lori lilo ilẹ ati awọn ipinnu ile ni agbegbe Salta ni Gran Chaco.
2. Ogbara ile
Ogbara ilẹ, ni apakan abajade taara ti ipagborun, lọwọlọwọ kan diẹ sii ju 60% ti ile South America ati pe o tun ti bẹrẹ si halẹ mọ aabo ounje ni continent. Diẹ sii ju saare miliọnu 100 ti ilẹ ti ni ipa ni ilodi si ati pe o fẹrẹ to 18% ti agbegbe ariwa ila-oorun Brazil ti bajẹ. Pẹlu rẹ, awọn irugbin ounjẹ pataki bi agbado ati awọn ewa tun jẹ ipalara.
Ipilẹṣẹ Adapta Sertão, Iṣọkan ti awọn ajọ ati awọn agbe kekere ni a ṣẹda lati gba awọn ilana isọdọtun ayika ni agbegbe Sertão ogbele, ọkan ninu awọn agbegbe ti o gbẹ ni Ilu Brazil. Diẹ ninu awọn ọna ti a lo ninu eto yii pẹlu agroforestry awọn ọna ṣiṣe, bo awọn irugbin, ati imudara irigeson ati awọn ọna ṣiṣe iṣelọpọ lati mu abajade ti ifunni ẹranko pọ si.
Yato si Brazil, diẹ ẹ sii ju idaji awọn ilẹ ni Argentina, Meksiko, ati Paraguay ni a ro pe ko yẹ fun ogbin. Gẹ́gẹ́ bí José Miguel Torrico, olùdarí àjọ UN Convention to Combat Desertification (UNCCD) fún Latin America àti Caribbean, ti sọ, iye owó ọdọọdún ti ìbàjẹ́ ilẹ̀ ní Latin America àti Caribbean ni a fojú díwọ̀n rẹ̀ sí. $ 60 bilionu.
Ogba ile tun ti jẹ ewu nla si ilẹ Argentina ati oniruuru ẹda. Ibajẹ ala-ilẹ Argentina ti han nitori iṣẹ-ogbin to lekoko, ogbin ẹran-ọsin, ati awọn iyipada nla ni awọn ilana lilo ilẹ ni orilẹ-ede naa. Gẹgẹbi 2020 kan Iroyin ti a gbejade nipasẹ Ile-iṣẹ ti Ayika, 100 million saare ninu apapọ agbegbe ti 270 million saare ni ipa nipasẹ ogbara, ati awọn oṣuwọn ti ogbara ti pọ nipasẹ isunmọ 2 million saare fun ọdun kan. Eyi ni a ti sọ si imugboroja ti ogbin soybean ati ijẹun ni ọpọlọpọ awọn agbegbe.
Ni awọn ọdun aipẹ, awọn ara agbegbe ati awọn ajọ ti gbe awọn akitiyan soke lati mu pada ati ṣetọju awọn ala-ilẹ ni agbegbe naa. Ọkan iru ajo, awọn Network of Municipalities fun Agroecology (RENAMA), ṣajọpọ ọpọlọpọ awọn agbegbe ati awọn olupilẹṣẹ Ilu Argentine lati gba awọn iṣe agroecological imotuntun lori diẹ sii ju saare 100,000 ti ilẹ. Iṣe yii pẹlu isodipupo irugbin, lilo ọrọ-aje ti awọn igbewọle ti kemikali, ati tillage itọju.
3. Glacier Yo
Ni ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede South America, awọn glaciers jẹ orisun pataki ti omi tutu ti a lo fun lilo omi, awọn iṣẹ ogbin, iran agbara, ati itoju ilolupo. Lati awọn ọdun 1980, Andes Tropical (Chilean and Argentinian Andes) ti n pada sẹhin, ati pe iwọn yinyin ti lọ silẹ ni awọn iwọn iyalẹnu, pẹlu aṣa iwọntunwọnsi odiwọn -0.97 awọn mita ti omi deede lododun ni awọn ọdun mẹta sẹhin. Yiyo ti n tẹsiwaju, pẹlu awọn iwọn otutu ti nyara, jẹ ewu nla si aabo omi laarin awọn olugbe Andean ati awọn ilolupo eda abemi.
Perú tun ti padanu diẹ sii ju 40% ti awọn glaciers rẹ. Lake Palcacocha ni aarin Andes Peruvian ti dagba 34 igba tobi ni nikan mẹrin ewadun, ni je nipasẹ awọn yo omi ti awọn Palcaraju yinyin dì.
Agbegbe ti o wa ni agbegbe Adagun Palcacocha jẹri iṣẹlẹ iṣan-omi ajalu kan ni awọn ọdun 1940 eyiti o gba ẹmi awọn eniyan 1,800 ni ilu adugbo ti Huaraz. Gẹgẹ bi a iwadi Ti ṣe nipasẹ awọn onimọ-jinlẹ lati Ile-ẹkọ giga Oxford ati Ile-ẹkọ giga ti Washington, awọn eewu ti iṣẹlẹ ti o jọra ti o tun waye lẹẹkansi ga pupọ, fun iyipada geometry ti yinyin yinyin ti Palcaraju ati ilosoke ninu awọn itujade eefin eefin ni aipẹ sẹhin.
Awọn Glaciers ati Ecosystems Research National Institute (ti a tun mọ ni INAIGEM) ati Huaraz Emergency Operations Centre (COER) ni Perú ti ṣe abojuto nigbagbogbo ni agbegbe ni ayika Palacocha ati pe o tun ti ṣe apẹrẹ awọn ọna ikilọ ni kutukutu lati ṣe akiyesi awọn olugbe ni ọran ti iṣẹlẹ iṣan omi ti o pọju. Awọn ọna ṣiṣe wọnyi tun jẹ apẹrẹ lati kọ awọn eniyan nipa titobi ewu ati ṣẹda awọn ami ami ni ayika ilu lati ṣe itọsọna lailewu ati yọ eniyan kuro ni iṣẹlẹ ti iṣan omi.
4. Idoti Omi ati Omi Omi
Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn orísun omi tí ó tóbi jù lọ lágbàáyé, àwọn apá kan ní Gúúsù Amẹ́ríkà ń bá aawọ̀ omi tí a kò tíì rí tẹ́lẹ̀ rí nítorí omi tí kò dára tàbí tí a kò tọ́jú, ìṣàkóso lọ́nà gbígbòòrò, àti àṣejù.
Awọn arin ti omi idoti ni South America ni wipe kan ti o tobi ìka ti omi lọ laitọju fun eda eniyan agbara ati lilo. Lati ṣe apẹẹrẹ, awọn omi idoti ti o wọ awọn adagun ati awọn odo pẹlu egbin eniyan ati ẹranko ni a gbe lọ si awọn ọna omi ti ọpọlọpọ awọn ile. Pẹlupẹlu, diẹ ninu awọn ara omi pataki ni kọnputa naa, pẹlu Odò Medellin ni Columbia, Guanabara Bay ni Ilu Brazil, ati Odò Riachuelo ti Argentina, nigbagbogbo ni itẹriba si ile-iṣẹ nla ati idoti anthropogenic eyiti o jẹ alaimọ awọn orisun omi ati mu omi jẹ. lewu fun lilo ati lilo.
Iṣoro omi-ara miiran ti o dojukọ ni awọn orilẹ-ede kan ni aito omi. Ti a ro pe o jẹ aawọ ni ẹlẹgbẹ pẹlu awọn ọgbẹ, aito omi ti da wahala awọn apakan Brazil, Chile, Argentina, ati Columbia.
Awọn intense Mega-ogbele ni Chile, eyi ti o bẹrẹ ni 2007 ti o si n lọ lọwọ, o ti fa ipadanu awọn igbesi aye ati ẹda-aye ati pe o ṣe alabapin si omi ati ailewu ounje ni gbogbo orilẹ-ede.
Ijọba ti ṣe agbekalẹ awọn igbese kan lati dena awọn iṣoro naa. Ni agbegbe Providencia ti Chile, ijọba ti ṣe awọn ero lati rọpo awọn irugbin ti o wa pẹlu awọn ọna pẹlu awọn ohun ọgbin ti o farada ogbele diẹ sii. Lati dinku isọnu omi ati ija awọn ogbele ti o ti kọlu ọpọlọpọ awọn ẹya ti ilu naa, ijọba Chile tun ti ṣafihan omi rationings ati pe o ti ṣe idoko-owo ni awọn iṣẹ akanṣe lati ṣe imudojuiwọn awọn eto omi ti o wa tẹlẹ.
Eto ipinfunni naa ni eto itaniji oni-mẹrin pẹlu awọn ikede gbangba ati pẹlu yiyi awọn gige omi si awọn ẹya oriṣiriṣi ilu naa. Ni ọdun 2021, Emilia Undurraga, Minisita fun Iṣẹ-ogbin ti Chile tẹlẹ, ti tun ṣe agbekalẹ awọn ero lati mu pada saare ilẹ miliọnu kan pada ni ọdun 1. Ise agbese yii, eyiti o ṣe akiyesi awọn ifowosowopo pẹlu awọn apa ikọkọ ti Chile, pẹlu iṣẹ-ogbin, iwakusa, ati agbara, kii ṣe atilẹyin imupadabọsipo awọn igbo abinibi nikan ṣugbọn o tun ṣe iranlọwọ lati yi diẹ ninu wọn pada si awọn iru lilo idapọpọ.
5. Òkun Ipele Dide
Ọkan ninu World Meteorological Organisation's (WMO) pataki julọ awọn ami “itan-sọ” ti awọn iṣẹlẹ oju-ọjọ ti o buruju ni awọn ipele okun ti nyara. Ni awọn ọdun mẹta sẹhin, awọn ipele okun agbegbe ti pọ si ni iyara pupọ ju awọn ipele apapọ agbaye lọ, pataki ni Gusu Atlantic (3.52 ± 0.0 mm fun ọdun kan) ati awọn agbegbe iha iwọ-oorun Ariwa Atlantic ti kọnputa naa (3.48 ± 0.1 mm fun odun).
Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, ọ̀rọ̀ yìí ń bá a lọ láti halẹ̀ mọ́ àwọn olùgbé etíkun nípa ìbànújẹ́ ti àwọn omi inú omi tútù àti àwọn ewu tí ń pọ̀ sí i ti ìjì líle. Gẹgẹbi ijabọ Igbelewọn kẹfa nipasẹ IPCC, awọn ipele okun agbegbe ni o ṣee ṣe lati tẹsiwaju ati pe yoo ṣe alabapin si iṣan omi eti okun ati ipadasẹhin eti okun ni awọn etikun Atlantic ti South America. Awọn ilu diẹ ti a gba pe o jẹ ipalara pupọ si awọn ipa iyipada oju-ọjọ ti awọn iṣan omi (ati awọn iji lile) ni Fortaleza, Rio de Janeiro, São Paulo, ati Porto Alegre ni Brazil, Buenos Aires ni Argentina, Santiago ni Chile ati Lima ni Perú.
Orisun kan: https://earth.org